Als ergotherapeuten zien wij veel mensen met langdurige klachten na corona. Het belangrijkste waar zij mee te kampen hebben is vermoeidheid. Maar wat is nou eigenlijk de verklaring voor de vermoeidheid en de talloze andere klachten die je na een COVID-besmetting kunt merken?
Ten eerste de klachten: in onderstaande afbeelding, gebaseerd op het overzicht van Rajan et al., 2021, staan de meest voorkomende klachten: uitslag,koorts, vergeetachtigheid, depressie, verlies van geur, aanhoudende hoest, pijn op de borst, spierpijn, tintelingen, hoofdpijn, oorsuizen, diarree buikpijn, kortademigheid en hartkloppingen.
Daarnaast horen wij nog vaak verminderde conditie en kracht, duizeligheid, hersenmist (brainfog), moeite met geluiden (prikkelverwerking) en veranderde smaak en eetlust.
Bovenaan staat het belangrijkste symptoom: vermoeidheid. Veel mensen geven ook aan dat het geen gewone vermoeidheid is, maar een diepe, extremere vorm van vermoeidheid.
Allemaal hartstikke vervelende symptomen, die veel problemen kunnen opleveren in het dagelijks leven.
Er is nog veel onbekend over de precieze oorzaak van de langdurige klachten. Ook is onduidelijk waarom de ene persoon snel herstelt en de andere langdurig problemen houdt. Een goede mogelijke verklaring voor de klachten is een ontregeling van het zenuwstelsel. Als het zenuwstelsel goed functioneert, zorgt het dat organen zich aanpassen aan de omstandigheden. Het zenuwstelsel stelt je in staat om in actie te komen, maar ook om weer te herstellen van een inspanning.
Bijvoorbeeld als je een sprintje trekt om de bus te halen, dan stelt het zenuwstelsel je in staat om in actie te komen. De hartslag gaat omhoog, er stroomt meer bloed naar de spieren, je ademhaling versnelt en je aandacht richt zich op één doel; de bus halen. Als je daarna uitgeteld in de bus zit, stelt het zenuwstelsel je in staat om weer tot rust te komen en te herstellen hiervan. De hartslag en ademhaling gaan weer omlaag, het lichaam gaat weer aan de slag met de spijsvertering en je laat je focus weer los en kunt je weer ontspannen.
Het lijkt erop dat bij long-covid deze balans tussen actie en herstel verstoord is. Door deze ontregeling van het zenuwstelsel kan de hartslag in rust verstoord zijn, of is de ademhaling verhoogd. Ook kan het moeilijk zijn om in te schatten wat je aan kan. Zo kan een activiteit die normaal gesproken niet stressvol is voor het lichaam, een hevige reactie uitlokken. Dit zien we bijvoorbeeld bij cliënten die volledig buiten adem raken van rustig de trap oplopen. Of in een schrikreactie als een doodnormale deurbel afgaat.
Het goede nieuws is: hoewel dit soort klachten natuurlijk altijd vervelend zijn, weten we dat het van tijdelijke aard is en je er waarschijnlijk goed van zult herstellen. Wel kan het een tijd duren. Het helpt hierbij om de klachten beter te begrijpen, om voor jezelf een goede opbouw te maken en goed te kijken hoe je in je eigen leven overbelasting kunt voorkomen. Een ergotherapeut kan hierin ondersteunen.
De ergotherapiebehandeling is in het begin gericht op het verkrijgen van inzicht in de verdeling van energie. Vaak is dan het creëren van rust nodig om de reacties van het zenuwstelsel -en daarmee de symptomen- te voorkomen. Daarna kan stapsgewijs worden opgebouwd tot iemand weer balans ervaart.
Algemene tips:
Bouw op met kleine stapjes. Probeer echt de klachten vóór te blijven.
Zorg voor regelmaat en verdeel hierin je activiteiten zo goed mogelijk. Wissel goed af met rustpauzes en probeer ook onderscheid te maken tussen fysiek werk en denkwerk.
Creëer rust: probeer niet te multitasken en laat overbodige prikkels achterwege; zet bijvoorbeeld de radio uit. Past je tempo aan.
Vermijdt en verminder stress.